نمك و بيماري ها
|
نمك و سرگيجه حد اقل 5000 سال است كه نمك به عنوان يك جزء مهم و قابل احترام در زندگي بشر وجود دارد. نمك زدن و خشك كردن از اولين روش هاي نگهداري غذا هاي فاسد شدني مانند ماهي و گوشت بوده است. در روزگار باستان نمك انقدر باارزش بوده كه از آن براي داد و ستد و مبادله كالا استفاده مي شده و حتي در يونان باستان يك برده به اندازه هم وزن خودش نمك ارزش داشته است كلمه «سالاري » از كلمكه لاتين «سال» به معني نمك گرفته شده است . در سال هاي اخير كمتر در مورد نمك بحث شده و به آن توجه كمتري شده است . چون سديم موجود در نمك منجر به عوارض زيادي در بيماران داراي افزايش فشار خون مي شود . بعضي از پزشكان از نمك به عنوان ماده مرگ آور نيز ياد كرده اند و افزايش فشار خون اختلالي است كه حدود 12% مردم ايران به آن مبتلا هستند . افزايش فشار خون اغلب بدون علامت بوده ولي به طور ناگهاني موجب صدمات غير قابل جبراني همچون نا رسايي قلب يا نارسايي كليه مي شود . عده اي معتقدند كه انسان بيش از حد مورد نياز بدن خود از نمك استفاده مي كند مليون ها سال قبل بشر هيچ سديمي غير از آنچه به طور طبيعي در غذا بوده است مصرف نمي كرده است . انسان هايي كه غذايشان بيشتر ميوه و سبزيجات بوده در واقع از يك رژيم كاملاً محدود از نظر نمك و سديم استفاده مي كرده اند حتي گوشتخواران در آن زمان يك چهارم مقدار متوسط سديم مصرفي در حال حاضر را مصرف مي كرده اند. در تمام دنيا مشخص شده است كه گروه هايي كه از رژيم كم نمك پيروي كرده اند به ندرت به افزايش فشار خون مبتلا شده اند در واقع فشار خون اين افراد مانند افراد با رژيم معمولي با افزايش سن بالا نرفته بلكه كاهش هم پيدا كرده است . خطرات ديگر رژيم با نمك فراوان ادم يا تورم بافت هاي بدن است . بعضي از زنان دقيقاً قبل از دوره پريودشان دچار تورم ، سردرد ، تحريك پذيري و حتي خشم و عصبانيت غير قابل كنترل مي گردند . اين علائم بيشتر به علت احتباس آب و نمك مي باشد و بهترين درمان براي اينگونه افراد رژيم كم نمك براي 10 روز قبل از شروع قائدگي مي باشد . يكي از متخصصين سردرد اعلام كرده كه محدوديت نمك تعداد و شدت ميگرن را كاهش مي دهد . براي ورزشكاران و كساني كه فعليت هاي شديد بدني دارند مقادير زياد نمك براي جانشين كردن نمك از دست رفته از طريق عرق كردن ( در حين فعاليت ) مضر و حتي كشنده است زيرا كه منجر به از دست دادن پتاسيم ( كه براي انقباض عضلات و مخصوصاً قلب لازم است ) شده و موجب غليظ شدن خون نيز مي گردد. در واقع ورزشكاران نشان داده اند كه در هواي گرم در صورتي كه مصرف نمك را كاهش دهند موفق هستند بدين ترتيب در طي چند هفته بدن مي آموزد كه نمك را ذخيره كرده تا كمتر از طريق عرق دفع شود . پتاسيم ماده معدني است كه به فراواني در ميوه و سيزيجات يافت مي شود اما سديم كمتر در مواد غذايي يافت شده و كمياب است . بنابر اين كليه و مواد شيميايي كه فعاليت آنها را كنترل مي كنند موظف شده اند كه سديم را حفظ كنند و پتاسيم اضافي را دفع نمايند . اما رژيمي كه ما معمولاً مصرف مي كنيم كاملاً مخالف آن چه كه بشر نياز دارد مي باشد . امروزه مقادير زيادي سديم ( بيش از نياز ) مصرف مي شود ولي نسبتاً كم است در نتيجه سديم اضافي در مايعات بدن تجمع يافته و براي ايجاد تعادل آب بيشتري جذب مي نمايد و اين به نوبه خود حجم خون را افزايش داده و فشار خون وريدي را بالا ميرود . حال طرز برخورد بدن در برابر سديم اضافي بستگي به وضعيت ژنتيكي و ارثي افراد دارد . تقريباً 10% تا 20% افراد يك استعداد ژنتيكي در برابر اثرات سديم اضافي دارند . نظریه ای وجود دارد که با رژيم پر نمك ( كه بيشتر افراد مصرف مي كنند ) موجب افزايش مایع گوش داخلی و احتمالاً باعث حملات سرگيجه در بيماري منير ( گوش ) خواهد شد وبا کم کردن مقدار نمک اب بدن کاهش می یابد ودر نتیجه افزایش مایع داخل کوکلئا نیز کاهش می یابد . راهي كه بتوان بدرستي فهميد چه كساني مستعد اثرات تخريبي سديم بوده و چه كساني اين استعداد را ندارند . در واقع حس چشايي ما براي نمك يك حس اكتسابي است و براي تأمين سديم مورد نياز حدود 220 ميلي گرم در روز است لازم نيست كه هيچ نمكي به رژيم غذايي اضافه شود . پيشنهاد شده است كه براي نيازمندي هاي غذايي بشر ( بجاي 24-10 گرم نمك كه هر روز مصرف مي شود ) افراد حد اكثر بايد تا 5 گرم نمك مصرف كنند كه اين مقدار نمك تقريباً 2000 ميلي گرم سديم دارد كه براي هر فرد در هر شرايط كافي است . گروه ديگر مصرف كمتر از 2 گرم نمك در ورز را پيشنهاد مي كنند تا از ايجاد افزايش فشار خون در افراد مستعد جلوگيري شود . در افرادي كه دچار افزايش فشار خون هستند ، اولين قدم درماني و كم خطر ترين راه نسبت به مصرف دارو رعايت رژيم غذايي كم نمك است . يك گروه تحقيقاتي در استراليا نشان داده اند كه محدوديت نمك به اندازه درمان داروئي مؤثر است . نمك در رژ يم غذايي زندگي امروزه به صورت يك جزء مهم درآمده است هر چند كه با وجود يخچال و فريزر مصرف نمك به عنوان ماده نگهداري كننده كمتر شده است اما بعد از شكر مهمترين ماده افزودني به غذا مي باشد و در واقع چاشني اصلي براي پخت و پز و براي سر سفره است . هر نفر به طور متوسط در روز بين 4-5 قاشق چايخوري ( حدود 5/7 كيلوگرم در سال ) نمك مصرف مي نمايد كه مهمترين منبع مصرف ان به عنوان ماده افزودني حاوي سديم مي باشد . مانند پودر كيك و ... بيشتر مردم از نمك دار بودن بعضي از غذاها نظير ماهي ها ، سس هاي مختلف ، زيتون و ... آگاهي دارند اما بيشتر نمك و سديمي كه خورده مي شود در مواردي است كه هيچ كس تصور نمي كنند ( مانندحبوبات ، نان ، لبنيات ، گوشت ها ، رب ، پنير ، تمام سبزيجات كنسرو شده ... ) در واقع بعضي از اين غذاها سديم بيشتري نسبت به غذاهاي ظاهراً شور دارند . به چندين دليل نمك به غذاهاي طبخ شده اضافه مي شود . 1- ايجاد مزه شور در غذا 2- مشخص تر شدن شوري از طعم هاي ديگر 3- پوشاندن بعضي از طعم ها 4- از بين بردن ميكروارگانيسم هاي فاسد كننده غذا توليد كنندگان مواد غذائي اظهار مي دارند كه اگر مجبور به حذف ( بطور كامل ) يا كاهش نمك در توليدات غذائي بشوند دچار يك ورشكستگي اقتصادي خواهند شد چون مصرف كنندگان به طعم نمك عادت كرده اند و خوراكي بي نمك در واقع براي آنان بي مزه است ولي توليد كنندگان غذاي اطفال تا حدود زيادي نمك را كمتر استفاده مي كنند ولي براي بزرگسالان نيز برنامه هاي آموزشي عمومي لازم است تا بتوان از مصرف نمک کاست . غذاهايي كه سديم كم دارند. ماكاروني، برنج، رشته فرنگي ، سيب ، ميوه هاي دانه اي (حبه اي) ، كاهو، آلو، انگور ، نارنگي، نخودسبز، اسفناج، كلم ، گلابي، آناناس، گندم، گيلاس، اغلب ميوه ها، سبزيجات، مارچوبه، گوشت بره ، گوشت گاو، گوشت گوساله، ماهي آزاد ( تمامي ماهي ها )، گوشت چهارپايان، مرغابي غذاهاي داراي پتاسيم بالا زردآلو، موز، پرتقال، طالبي، سبزيجات، هندوانه، خربزه، خيار، كلم سنگ، هويج، كرفس، سيب زميني، انواع نخودسبز ، گوجه فرنگي، گريفروت، اغلب ميوه هاي تازه مرغ، كمپوت، گيلاس غذاهاي بدون نمك گندم ( نان بي نمك ) ، برنج ، جو (سوپ و نان جو ) ،ذرت ، قند ، مربا ، شيريني ، ژله ، تخم مرغ ، شير ، كره ، خامه غذاهاي محدود كدو ، گل كلم ، ترتيزك ، ترب ،تربچه ، جعفري ، گرمك ، طالبي ، توت فرنگي ، ليمو شيرين ، انجير ، خرما ، نارگيل ، بادام زميني ، خردل ، هلو غذاهاي با سديم بالا كلوچه، بيسكويت، كلوچه نمكي، بيسكوئيت هاي نمكي، محصولات پنير، پنير، شير غليظ شده، ترشي ها، رب، پياز شور، خيارشور، سوپ هاي آماده، چيپس، سيب زميني، نان هاي نمك دار، باقلا، زيتون، كشمش، خاويار، كره و بادام زميني، غذاهاي از قبل آماده شده ،سبزيجات كنسرو شده جايگزين كردن كلرو پتاسيم يا كلرور آمونيوم به جاي كلرور سديم ( نمك طعام) الف – مصرف روزانه مقداري كمپوت گيلاس ب- جايگزين كردن كلرور آمونيوم به جاي كلرور سديم ( نمك طعام ) كپسول نيم گرمي شش نوبت در روز 5 رو ز قطع كپسول - 2 روز كپسول نيم گرمي 4 نوبت در روز 5 روز كپسول نيم گرمي 2 نوبت در روز هر روز
خلاصه : اثرات مفید نمک برای بدن: 1- نمک از املاح سدیم و کلر تشکیل شده است. در بزرگسالان، هنگامی که مقدار سدیم دریافتی زیاد باشد، بدن آب زیادی را نگه می دارد و مقدار مایعات جمع شده در بدن بسیار زیاد می شود. 2- بسیاری از دانشمندان بر این باورند که همین عامل باعث پرفشاری خون می شود و این خود عاملی است برای بیماری قلبی و سکته، 3- زیرا این مقدار زیاد مایعات در حین عبور از قلب به اعضای بدن می روند و باعث خستگی و درد در اندام ها می شوند و این خود عاملی است برای ظاهر شدن بیماری کرونری(انسداد رگ های قلب). 4- در بدن بزرگسالان، مقداری از نمک دریافتی از طریق کلیه ها و بوسیله ادرار کردن از بدن خارج می شود. اما در بدن نوزادان، کلیه ها هنوز توانایی کافی برای خارج کردن نمک از بدن را ندارند.این را بدانید که به نوزادان(به خصوص تا 4 ماهگی)، غذای پُر نمک ندهید، زیرا در بدنشان جمع می شود و چون نمی تواند خارج شود، باعث بیماری کلیه، کبد ، آسیب به مغز می گردد و در شرایط حاد به مرگ نوزاد می انجامد. به همین دلیل، متخصصان تغذیه سفارش به دادن شیر مادر و یا شیرخشک به نوزادان می کنند. 5- ایا نمک باعث افزایش یا کاهش وزن می شود؟ 6- جالب است بدانید که اکثر غذاهای رژیمی، بدون نمک هستند و کاهش وزن ایجاد شده در این رژیم ها، فقط به خاطر دفع مقدار زیادی آب از بدن می باشد و اگر بعد از این رژیم، از غذاهای دارای نمک استفاده کنید، به همان وزن قبلی خود می رسید! 7- مقدار زیاد نمک در غذا، باعث افزایش کالری و کاهش فیبر غذایی می شود و این غذا به طور کلی مشابه غذاهای حاضری و آماده (FAST FOODS) است. ولی در کودکان این مقدار باید خیلی کم شود.
|