موم گوش و كارهائي كه در مورد آن مي‌توان انجام داد:

گوش خارجي و كانال گوش خارجي

گوش خارجي يك عضو قيفي شكل است كه قسمت لايه گوش آن در دو طرف سر قابل رويت است و قسمت داخل استخوان آن را، كانال گوش خارجي مي‌ناميم كه از خارج به طرف پرده صماخ كشيده مي‌شود و طول آن در بالغين حدود 4 سانتي متر در قسمت كف و 5/3 سانتي متر در سقف مي‌باشد. شكل و فرم كانال گوش(مثل قيف) هرچه به طرف انتها مي‌رود باريكتر مي‌شود.

در پوست قسمت خارجي تر كانال(كه روي غضروف كانال قرار دارد) غدد مخصوصي وجود دارد كه موم گوش را توليد مي كند و دستكاري آن دردناك نمي‌باشد و پوست قسمت داخل‌تر كانال(كه روي استخوان چسبيده است) توليد موم نمي نمايد و دستكاري آن بسيار دردناك است.

اگر ذرات غبار و يا ذرات جامد بزرگتر به داخل گوش وارد شوند توسط اين موم ها جذب شده و از رسيدن آنها پرده گوش جلوگيري مي‌نمايد. موم‌ها به تدريج كه ترشح مي‌شوند در كانال گوش انباشته شده و توسط پوست گوش به طرف خارج رانده مي‌شوند و معمولا موقع دفع شدن خشك تر از موقع ايجاد آن مي‌باشد و وقتي به دهانه كانال گوش رسيد با ماساژ انگشت يا دستمال تميز مي‌شود . هرگز چيزي كوچكتر از انگشتتان را به داخل گوش وارد نكنيد. چوب‌هاي باريكي كه سر آنها پنبه پيچيده شده براي تميز كردن دهانه كانال گوش(ناف گوش) ساخته شده فقط براي اين است كه انگشت كثيف نشود و براي تميز كردن داخل كانال نمي‌باشد چون ممكن است با استفاده از اين گوش پاكن‌ها جرم ها را به انتهاي كانال برانيد و مشكل شنوائي ايجاد شود.

چطور گوش تميز مي‌شود؟

موم در قسمت خارجي تر كانال(كانال غضروفي گوش تشكيل مي‌شود و در قسمت عمقي گوش(كانال استخواني گوش) يعني نزديك به پرده صماخ تشكيل نمي‌شود. بنابراين وقتي در مجراي گوش يك فرد، موم در نزديكي پرده صماخ ديده مي‌شود و موجب كاهش شنوائي شده به علت اين است كه شخص قبلا گوشش را با وسايلي همچون گوش پاك كن(وسيله ميله‌اي شكل كه نوك آن پنبه دارد)، سنجاق يا پارچه و يا دستمال كاغذي كه گوشه‌هايش تابانيده شده دستكاري نموده است. اين وسايل تنها كاري كه مي‌كنند مانند يك پيستون، موم يا جرم گوش را به قسمت هاي عمقي‌تر مي‌رانند و چون پوست كانال گوش و پرده تمپان نازك و شكننده بوده ممكن است در اثر دستكاري با اين وسائل صدمه ببيند.

موقعي كه جرم گوش افزايش يابد و كانال را مسدود نمايد شنوائي نيز به طبع آن كاهش مي‌يابد در اين صورت پزشكان ممكن است به روش‌هاي متفاوتي اقدام به خارج نمودن آن نمايند:

1- بوسيلة شستشو

2- توسط مكش با دستگاههاي مكنده

3- با استفاده از ابزارهاي خاص

شستشوي گوش تحت شرايط خاص و رعايت موارد ذيل انجام مي‌شود:

1- بوسيله شستشو

الف) ابتدا بايد مطمئن باشيم كه پارگي يا سوراح در پرده گوش وجود نداشته باشد. زيرا در صورت وجود چنين ضايعه‌اي، شستشو با آب مي‌تواند منجر به عفونت شود. اگر گوش شما عفونت دارد با شستن آن دردناك خواهد شد.

ب) موم داخل گوش با چكاندن قطره‌هاي نرم كننده(مثل گليسرين بوراته) در داخل كانال گوش(3 نوبت در روز هر نوبت دو قطرع و به مدت حداقل 5 روز) موم نرم مي‌شود. گليسيرين بوراته را با تجويز پزشك و يا بدون نسخه مي‌توان از داروخانه‌ها خريداري نمود.(ابتدا كه روغن داخل كانال چكانده مي‌شود ممكن است به علت نرم شدن موم شنوايي كمتر شود ولي بعد از شستشو بهبود پيدا خواهد كرد).

ج) براي شستشو به وسايل زير نياز داريم:

1- يك كاسه بزرگ داراي آب(كمي گرمتر از آب ولرم ولي داغ نباشد)

2- يك سرنگ كه حداقل گنجايش يك استكان آب داشته باشد مناسب است اين سرنگ بايد طوري باشد كه بتوان جريان آب را به داخل گوش هدايت نمائيم.

3- يك ظرف خالي براي جمع نمودن آبي كه از گوش خارج مي شود.

د) با سرنگ آب را به داخل كانال گوش رانده و ظرف شستشو را در زير لاله گوش نگه داشته تا آبي كه از داخل كانال گوش خارج مي‌شود جمع آوري نمايد و لباس را خيس ننمايد.

با يك دست گوش را به بالا و عقب مي كشيم(براي اينكه كانال گوش خارجي به صورت مستقيم درآيد). و با دست ديگر جريان آب را به داخل گوش مي‌فرستيم(اگر همراهي بيماري ظرف جمع‌اوري آب را بگيرد راحت تر خواهد بود). جريان آب بايستي با فشار مناسب و به سرعت به داخل گوش رانده شود اما نبايد آنقدر پر فشار باشد كه باعث درد گوش بشود. سرنگ به طوري نگه داشته شود كه فقط آب از آن خارج شود و اگر هوائي داخل آن است با آب خارج نگردد(بهتر است قبلا هواي داخل سرنگ را كاملا خالي نمائيم).

نوك سرنگ بايد در دهانه كانال گوش قرار گيرد(اگر نوك سرنگ داخل كانال گوش قرار گيرد ممكن است موجب انسداد كانال گوش شده و آبي كه وارد مي‌شود فضائي براي خارج شدن نداشته باشد ممكن است موجب پارگي پرده (در گوش‌هائي كه پرده گوش آنها مستعد پاره شدن مي‌باشد) شود.

بنابراين نوك سرنگ را حدود نيم سانتي‌متر خارج از كانال گوش مي‌گيريم و معمولا با يك يا دو بار شستشو گوش تميز نخواهد شد، گاهي لازم است شستشو را براي 10 تا 20 بار حتي 50 دفعه نيز تكرار نمائيم. موم‌هائي كه با آب كنده مي‌شود در هر مرحله شستشو به داخل ظرف آن خواهد آمد كه ممكن است به صورت يك تكه بزرگ و يا قسمتي از يك تكه باشد. وقتي كار شستشو تمام شد چند نوبت گوش را به طرف پائين كشيده و تكان مي‌دهيم به طوري كه بقيه آبي كه در كانال باقي مانده خارج شود. اگر هنوز شنوائي بهبود نيافته احتمال وجود مقداري مومدر داخل كانال گوش مي‌باشد و لازم است دوباره شستشو داده شود.

بعد از شستن بايد گوش كاملا خشك شود(تا در گوش آنچه كه عارضه گوش شناگران يعني رشد قارچ‌ها در محيط مرطوب است پيش نيايد.) براي خشك كردن كانال مي‌توان از چكاندن چند قطره الكل(از يك قطره چكان داراي الكل) استفاده كرد. پس از ريختن چند قطره الكل لازم است سر را به طرفين چرخانده تا تمام كانال به الكل آغشته شود. اين كار موجب مي‌شود كه الكل با قطرات آب داخل كانال مخلوط شده و چون الكل به سرعت تبخير مي‌شود موجب خشك شدن كانال گوش گردد و ميكرب و يا قارچ موجود در كانال نيز اجازه رشد پيدا نمي‌كنند.

2- توسط مكش با دستگاه مكنده

وقتي ترشحات آبكي است ممكن است توسط ساكشن كشيده شود و ترشحات آبكي روي پرده توسط ميله فلزي كه نوك آن پنبه است از روي پرده و اطراف آن تميز خواهد شد. در اين لحظه كم شنوايي كه توسط جرم گوش ايجاد شده بود مجددا به وضعيت قبلي خود بر مي‌گردد و احساس شنوايي بهتر مي‌شود.

3- تميز كردن با ابزارهاي خاص

تعداد زيادي از پزشكان براي اين كه بيماران مراجعه مجدد نداشته باشند و وقت پزشك صرف بيماران ديگر گردد مبادرت به خارج كردن موم‌هاي سفت شده گوش توسط وسائل خاص مي‌نمايند. اين پزشكان كانال گوش خارجي وضعيت پرده تمپان را به درستي مي شنايند و با آزاد نمودن موم از پوست كانال به آرامي آنرا به طرف خارج كشيده و بيرون مي‌آورند. در اين موقع ممكن است با تكان دادن سر موم گوش تكه شود و بيرون آوردن آن وقت بيشتري بگيرد ولي اگر مختصر درد موقع خارج كردن تحمل شود و موم به صورت يك تكه از گوش خارج شده و كم شنوايي (اگر بر اثر موم گوش) ايجاد شده بود بهبود مي‌يابد.

گاهي در افراد مسن پس از خارج كردن موم‌هاي گوش شنوايي بهتر مي‌شود ولي رضايتبخش نمي‌باشد. در اين افراد كاهش شنوايي بر اثر سن(ضعف هاي سلولهاي شنوايي يا عصب) ايجاد شده و نياز به بررسي‌هاي بيشتري براي بهبود آن مي باشد.

تميز كردن معمولا توسط پزشكان گوش و حلق و بيني، پزشكان عمومي و در بعضي مراكز توسط پرستاران ورزيده انجام مي‌شود. شما خودتان نيز مي‌توانيد كار شستشو را انجام دهيد ولي چون ممكن است چندين سال يك نوبت نياز به اين كار بشد( و يك كار معمولي نيست) بهتر سات به دست افراد ورزيده‌تري كه هر روز براي افراد متعددي اين كار را انجام مي‌دهند بسپاريد، چون احتمال خطر كمتر است. اگر گوش شما داراي عفونت مي‌باشد و يا سابقه پارگي يا سوراخ شدگي پرده گوش را داريد حتما به متخصص گوش و حلق و بيني مراجعه نموده و سابقه را ذكر نمائيد تا توسط پزشك گوش شما بررسي و تصميم لازم گرفته شود.

منظور از متخصص گوش و حلق و بيني و سر و گردن چيست؟

منظور از متخصص گوش و حلق و بيني فردي است كه پس از دوره پزشكي عمومي در زمينه معالجه بيماري‌هاي سر و گردن مخصوصا اختلالاتي كه مربوط به اختلالات گوش، گلو، بيني هستند تخصص گرفته است. متخصص گوش و حلق در درمان بيماريهاي با منشاء گوش، حلق و بيني و سر و گردن از جمله بيماري‌هاي گوش، بيني، سينوس‌ها، حلق، حنجره، حفره دهان، گردن، تيروئيد، غدد بزاقي، تراشه(راه هوائي) و مري فعاليت دارد و عمل‌هاي آدنوئيدكتومي(برداشتن لوزه سوم)، تونسبلكتومي(برداشتن لوزه هاي حلقي)، كنترل عفونت‌هاي گوش، پيشگيري از خونريزي‌هاي بيني و عمل سينوس‌ها از جمله اعمال شايع در اين رشته تخصصي مي‌باشد.

تعداد از متخصصين گوش و حلق ممكن است در روي بعضي از قسمت ها به صورت اختصاصي مهارت پيدا كرده و در همه قسمت ها هم زمان فعاليت ننمايند.

اغلب متخصصين تجهيزات شنوائي شناسي جهت تست شنوائي و تشخيص علل كم شنوائي را در محل مطب خود دارند. تعدادي از آنها امكانات درمان اختلالات تكلمي را نيز در مجتمع پزشكي تحت نظر خود دارند. تعدادي از متخصصين گوش و حلق  توجه خاصي نسبت به اختلالات تعادلي و يا آلرژي در راه‌هاي تنفسي(بيني، گلو، حنجره و ..) داشته و يا در زمينه بيماري‌هاي گوش فعاليت بيشتري دارند. اين افراد براي اصلاح شنوائي امكانات جراحي ميكروسكپي را به مقدار كافي تهيه نموده و مبادرت به اين عمل‌ها مي‌نمايند. براي حذف بيماري‌ها و عفونت‌هاي گوش و يا اختلالات مادرزادي كه از بدو تولد وجود داشته به كار بردن تكنيك‌هاي مدرن جراحي لازم است.

با توجه به اطلاعات گسترده و وسيع متخصصين گوش و حلق در زمينه سر و گردن بعضي از آنها در رشته هاي جراحي پلاستيك نيز مهارت كافي پيدا نموده‌اند. تعدادي از متخصصين در طي گذراندن تخصص، در زمينه‌هاي اعمال جراحي مربوطه به زيبائي (بيني، لب شكري، شكاف كام) فعاليت بيشتري داشته‌اند و در برنامه ريزي و انجام جراحي براي درمان تومورهاي خوش خيم و بدخيم سر و گردن و فك و صورت مي‌توانند با روش‌هاي لازم براي احياء (بر گرداندن شكل و فعاليت اعضا معيوب) نيز اقدام نمايند كه اين اعمال نيز از ديگر فعاليت‌هاي متخصصين گوش و حلق و بيني مي‌باشد.